Als ik per ongeluk op een poot van onze hond ga staan hoor ik duidelijk een gil waarvan we beide schrikken. Dus ja, dieren voelen pijn. Vraag beantwoord zou je zeggen. Wat betekent dit? Dat er heel wat dierenbeulen zijn zoals koks die kreeften levend in kokend water gooien, vissers die voor de 'lol' een haakje in een bek hengelen, wetenschappers die dierproeven doen!? Maar ook dat er in de gewone dierenwereld heel wat geleden wordt. Denk daarbij aan een mug die levend verzwolgen wordt door een vogel tot de impala die doodgebeten wordt door een krokodil. Wat voor angstaanjagende geluiden zouden we toch de hele dag horen als het onze oren zouden kunnen bereiken!
Dieren zijn wel zeer alert, op het zenuwachtige af, en kunnen wel veel kabaal maken als ze het gevaar opmerken. Maar het moment van contact en dood zijn gaat vrij vlot...alhoewel, niet elke grote vis is meteen na de eerste scherpe reigerbeksteek dood en ook is niet elke buffel meteen dood waaraan een leeuw met zijn scherpe klauwen heeft gehangen. Daar de killingmethoden effectief en veelzijdig zijn, zoals opslokken, wurgen, vergiftigen, steken, bijten, verdrinken, is ook een vraag: is de natuur wreed?
Deze kwestie houdt me al een tijdje bezig. Maar het is altijd goed om je eigen gedachten te vergelijken met de ontdekkingen die er gedaan zijn. Even googelen dus. De tweede hit stelt de vraag: Welke dieren lijden pijn? (14 jun 2017) Hoezo 'welke dieren'? Alle dieren toch? Het artikel somt op: zoogdieren, vogels en vissen en mogelijk kreeften. Er staat een voor mij zeer vreemd uitgangspunt die de wetenschappelijke wereld tot de jaren 1980 blijkbaar heeft gehad: 'wie niet kan praten, voelt geen pijn', met daarbij het voorbeeld dat baby's zonder verdoving werden geopereerd!
Ik zal dit eens combineren het Google-hit 1: Is pijn bij dieren gelijk aan pijn bij mensen? (23 jan 2013). Het artikel zegt o.a.: 'Pijn blijkt een uitermate complex fenomeen. Het feit dat dieren een pijnprikkel toegediend krijgen, wil nog niet meteen zeggen dat deze ook als ‘pijn’ ervaren wordt, laat staan dat het betekent dat deze prikkels voldoende zijn om van ‘lijden’ te spreken. Pijnprikkels, pijnbeleving en lijden liggen weliswaar in elkaars verlengde, maar op basis van een prikkel kan de beleving niet zomaar worden geconcludeerd. Dr. Pompe gaf hierbij het volgende voorbeeld: op het moment dat een leeuw een prooi grijpt, zal de prooi op dat moment waarschijnlijk verdoofd zijn door stresshormonen, waardoor deze op dat moment nauwelijks pijn ervaart. Op hersenniveau gemeten zal dan blijken dat de beet wel degelijk wordt gesignaleerd, maar dat de pijnbeleving is onderdrukt.'
Dr. Pompe is een filosoof en zegt dus dat de prooi waarschijnlijk verdoofd zal zijn. Wat zou er bedoeld worden met een pijnprikkel? Een correctietik op de neus van een hond of een stroomstoot? Zullen de mensen die gemarteld worden geen stresshormoon aanmaken? Lijkt me wel, maar het lijkt me niet dat hij dan nauwelijks pijn ervaart! Of is de tijdsduur van de marteling de bepalende factor? Als iemand gedood wordt door een kogel is de pijnprikkel misschien zo kort dat hij geen pijn ervaart.
Het artikel vermeld ook: 'Onderzoek heeft aangetoond dat vissen bijvoorbeeld tal van pijnreceptoren op hun bek hebben, die grote overeenkomst vertonen met pijnreceptoren bij mensen.'
Enkele interessante opmerkingen uit het artikel ´De mens lijdt, dier heeft pijn´:´Zijn kippen, kalkoenen, schapen, of koeien op de één of andere manier depressief omdat ze 'weten' of een gevoel hebben dat ze in het slachthuis zullen eindigen? Menselijk en dierlijk lijden zijn onvergelijkbaar. Dit hangt samen met het verschil in bewustzijn. Wij moeten hier bewustzijn en zelfbewustzijn onderscheiden. Dieren hebben bewustzijn, dat wil zeggen zij zijn zich bewust van hun situatie hier-en-nu. De mens ook, maar die heeft tevens het vermogen tot reflectie, denken over zichzelf, zijn verleden en (vooral) zijn toekomst. Er zijn bij mijn weten geen aanwijzingen dat dieren een toekomstvisie hebben, ook al handelen ze doelmatig in verband met hun toekomst, zoals nestje bouwen, voedsel verzamelen. Zij reflecteren daar niet op, zij volgen dwangmatig een instinct. Pijn uit het verleden is weg, pijn in de toekomst is onzichtbaar, ondenkbaar. Ooit gezien hoe een kat met een muis of een gevangen vogeltje omgaat? Dit zijn processen die geen enkele dierenbeschermer kan stoppen. In dat verband hoort men wel zeggen dat de natuur wreed is. Maar is dat wel zo? Misschien is de natuur wel genadig dat het de dieren niet de mogelijkheid heeft gegeven buiten het hier-en-nu te gaan.´
Het onderstaande filmpje vat het samen:
Wat mij betreft moeten we altijd vermijden levende wezens pijn te doen of ze dit nu ervaren of niet. En of of de natuur wreed is...ik hoop van harte dat een dier dit niet als zodanig ervaart, maar ik zou het mooier gevonden hebben als elk dier een maximum leeftijd had gekregen zonder natuurlijke vijanden, maar wel met natuurlijke opruimers van hun kadavers. Dan zouden ze ook ontspannener leven hebben gehad. Maar ja, wie ben ik?